Gisteren schreef ik een blogpost over een aantal manieren om stress aan te pakken. Ik voelde dat de post onvolledig was zonder extra duiding over de werking van stress. Vandaar een blik op de functie van ons zenuwstelsel in geval van stress. In latere blogposts gaan we nog dieper in op dit onderwerp.
Stress is een onvermijdelijk onderdeel van ons leven en ons zenuwstelsel speelt een cruciale rol in hoe we hierop reageren. Wanneer we worden blootgesteld aan en stressor, zet het zenuwstelsel een reeks fysiologische veranderingen in gang om het lichaam te helpen zich aan te passen en om te gaan met de stress. Inzicht in deze processen kan ons helpen om stress beter te beheren en ons welzijn te behouden. Ik zal ingaan op de werking van het zenuwstelsel bij het omgaan met stressoren en de gevolgen van langdurige stress.
Vechten of vluchten
De eerste reactie op een stressor begint met de activering van ons sympathisch zenuwstelsel (SZS in het Nederlands afgekort of SNS in het Engels). Dat zet de "vecht-of-vlucht" reactie in gang. Deze reactie bereidt het lichaam voor op het confronteren of ontsnappen van een bedreiging die we waarnemen. Het SZS geeft stresshormonen vrij, zoals adrenaline en cortisol, die de hartslag, bloeddruk en glucosewaarden verhogen, waardoor ons lichaam een energieopstoot krijgt.
Tegelijkertijd worden niet-essentiële lichaamsfuncties, zoals de spijsvertering en het immuunsysteem, tijdelijk onderdrukt om de energietoevoer prioriteit te geven. Deze reactie is van cruciaal belang voor overleving, maar als het vaak voorkomt of gedurende langere tijd aanhoudt, kan het negatieve gevolgen hebben voor de volledige gezondheid.
De rol van het parasympathische zenuwstelsel (PZS of PNS)
Nadat de directe dreiging is verdwenen wordt het parasympathische zenuwstelsel geactiveerd om vecht-of-vluchtreactie tegen te gaan. Het PZS werkt om het lichaam terug te brengen in een toestand van rust door de hartslag, bloeddruk en cortisolspiegels te verlagen. Dit staan bekend als de rust-en vertering-reactie en stelt het lichaam in staat om te herstellen en terug te keren naar de normale werking.
Chronische stress en gezondheid
Hoewel kortdurende stress gunstig kan zijn (denk maar aan het belang vroeger om een bv een tijger te ontlopen), veroorzaakt chronische stress grote problemen voor het lichaam. Aanhoudende activiteit van het SZS kan leiden tot een reeks gezondheidsproblemen, zoals angst, depressie, slapeloosheid en een verzwakt immuunsysteem. Bovendien is chronische stress ook al in verband gebracht met een verhoogd risico op hartziekten, diabetes en obesitas.
Stressbeheersing
Ik kan het niet genoeg benadrukken... Om een gezond zenuwstelsel te behouden, moeten we stress effectief beheersen. Enkele strategieën voor stressvermindering zijn:
Beweging: regelmatige lichaamsbeweging helpt je om opgebouwde spanning los te laten en het algemeen welzijn te verbeteren.
Mindfulness en meditatie: het beoefenen van mindfulness of het doen van meditatie kan helpen om geest en lichaam te ontspannen en een gevoel van kalmte te bevorderen.
Sociale steun: contact maken met vrienden en familie kan emotionele steun bieden en stress helpen verlichten.
Tijdmanagement: het stellen van prioriteiten en het opstellen van haalbare doelen kan helpen om stress in verband te brengen met werk of verantwoordelijkheden van het dagelijks leven te verminderen.
Zoek professionele hulp: als stress onbeheersbaar wordt of het dagelijks functioneren beïnvloedt, overweeg dan zeker om de hulp in te schakelen van een psychotherapeut. Ga ten rade bij je huisarts voor aanbevelingen. Op het internet zoeken kan je enorm overweldigen.
Tot slot
Het zenuwstelsel is cruciaal in de reactie van ons lichaam op stress. Hoewel kortdurende stress nuttig kan zijn, kan chronische stress echt wel nefaste gevolgen hebben voor onze mentale en psychische gezondheid. Door het begrijpen van de reactie die ons zenuwstelsel heeft op stress, probeer ik iedereen meer inzicht te geven waarom stressbeheersingstechnieken echt wel werken.
De volgende blogpost zal ik focussen op de rol van de HPA-as en stress.
